Мазҳабнинг кераклиги

Савол: Мазҳаб дегани нима, ҳақ бир мазҳабга тобе бўлмаган киши нима бўлади?

Жавоб: Бир мужтаҳиднинг ижтиҳод қилиб жамлаган ҳукмларининг барчасига бирдан ўша мужтаҳиднинг мазҳаби дейилади.Асҳоби киромнинг барчаси теран олим, мужтаҳид эдилар. Ҳар бири дин илмларида, сиёсат, идора ва замонларининг фан илмларида ҳамда тасаввуф маърифатларида гўёки дарё эдилар. Бу илмларнинг ҳаммасини Расулуллоҳнинг қалбларга зиё бўлган, руҳларга даво бўлган сўзларини эшитиш билан оз вақтда қўлга киритдилар. Ҳар бирининг алоҳида мазҳаби бор эди. Мазҳаблари бир-бирларидан оз ёки кўп фарқ қиларди.

Батафсил

Ҳамма вақт мазҳабнинг ҳукмига итоат қилинади

Савол: “Ибни Обидин”, “Ҳиндия”, “Дурар” каби мўътабар асарларда келтирилган баъзи ҳадиси шарифлар ҳадис китобларидаги баъзи ҳадиси шарифларга ва оятларга зиддек туюлади. Мазҳабимизнинг баъзи ҳукмлари ҳам ҳадисларга ва оятларга мос келмайдигандек кўринади. Бу ҳолатда қайси бирига, Аллоҳнинг китобигами, Расулуллоҳнинг суннатигами ёки мазҳабимизнинг ҳукмларигами, қайси бирига амал қилишимиз керак?

Жавоб: Бундай савол қўйиш дуруст эмас. Ҳеч ҳам “Аллоҳнинг китобига ва Расулининг суннатига амал қилиш керакми?” деб сўраладими? Расулуллоҳнинг суннати Аллоҳнинг китобидан бошқача бўлармиди? Мазҳабимизнинг ҳукмлари ҳам Китобга ва Суннатга асло зид бўлмайди.

Батафсил

Далил қидириш керакми?

Савол: Ҳар бир кишининг мазҳабидаги ҳукмларнинг далилини билиши керакми?

Жавоб: “Мужтаҳидлар билдирган ҳукмларнинг далилларини муқаллидларнинг тадқиқ қилиши, тушунишлари шарт эмас.”(Радд-ул мухтор)

“Китоб, Суннат, ижмо ва қиёс мужтаҳидлар учун далилдир. Муқаллидлар, яъни ҳақ тўрт мазҳабдан бирини тақлид қилувчи кишилар учун далил - ўзи амал қилаётган мазҳаб имомининг ижтиҳоди ва сўзидир. Чунки муқаллидлар оятдан ва ҳадисдан умуман ҳукм чиқара олишмайди.

Батафсил