Савол: Йахова гувоҳлари (Свидетели Йегова) деб кимларга айтилади?
Жавоб: Бу диннинг қурувчиси америкалик поп Чарлз Рассель. Маълумоти ўрта. Фирқасини 1872 йилда қурган. 1916 йили ўлган.
Уни “минг йиллик қиролликнинг пайғамбари” сифатида қабул қилишади. Авваллари протестант пресвитериант черковида эди, сўнгра протестант конграгационалист черковига аъзо бўлди. Кейин у ердан ҳам чиқди.
Рассел сотувга чиқарган бир буғдойнинг жуда кўп ҳосил беришини, бу буғдойнинг мўъжизакор эканлигини эълон қилди. Бу ёлғонга ишонганлар бир ҳовуч буғдойни 60 доллардан олиб экдилар. Фақат кутилган ҳосилни ололмаганлар алданганликларини билиб, уни судга бердилар. Суд жараёнида бу буғдойнинг бошқа буғдойлардан фарқи йўқ эканлигини тан олди ва ҳибсга олинди.
Асраб олган қизи Роза Болига тажовуз этгани учун аёли Мария Франсис тарафидан судга берилган ва судда айбини тан олиб, судланган. Суд Расселга “ёлғон гувоҳлик берган” ёлғончи сифатида ҳам ҳукм чиқарган эди.
Бу дин бир вақтлар Расселизм номи билан танилган ва Лютерчиликка яқин бир йўналиш сифатида кўрилганди. Мақсадлари тангрининг назоратида, ҳазрати Исо бошчилигида бир дунё қироллиги тузишдир. Йахова гувоҳлари 1917-1928 йиллар орасида ақидаларида 148та ўзгариш амалга оширдилар. Кўплаб зиддиятли инонч-эътиқод тизими ҳолига келган Йаховачилик ҳақиқий христианлик иддаоси билан майдонга чиққанлигига ҳамда ташқаридан худди яҳудийлик билан христианлик аралашмасидек кўринишига қарамай, улардан мутлақо фарқли бир ақидавий оқим ҳолига келди.
Йахова ёки Йехова – бу калиманинг асли Йахвадир. Йахва - исроилликларнинг миллий илоҳларидан бирининг номи. Бу дин авваллари “Рассел тариқати” номи билан фаолият юритарди. 1931 йили “Йахова гувоҳлари” номи билан ўртага чиққан мазкур оқим тўртта Инжилни йўлларининг асоси қилиб олди. “Ҳазрати Исонинг дунё қироллиги (подишоҳлиги) бошланди” деб жаҳонда давлатчилик тузуми тугаганини баъзи саналар билан белгилаб берганлар. Бу саналар 1914, 1918, 1925 ва 1975 йиллар эди. Табиийки, барчаси бекор бўлиб чиқди. Йаховачилар янгича бир Инжил шарҳи туфайли алоҳида бир оқим, мустақил ва ўзгача бир христианлик талқини шаклида кўринишади. Баъзи христианлар “Исо уч тангридан биридир” дейдилар. Йаховачилар эътиқодига кўра, ёлғиз илоҳ Йахова бўлса ҳам “Исо Йахованинг ўғли ва жуда устувор бир зотдир” дейишади. Уларнинг ҳазрати Исони илоҳликдан одамликка "туширишлари" ва руҳнинг борлигини инкор қилишлари католик, проваслав ва портестантларни ғазаблантирганди.
Йаховачилар эътиқодига кўра, бошқа христианлар ҳам ишонганидек ҳар гўдак гуноҳкор бўлиб туғилади. Улар эътиқодларини ўзга дин вакиллари орасида бемалол тарғибот қилиш ва сафларига қўшиб олиш учун христианликларини яширадилар. Масалан, мусулмонлар орасида Йахова ўрнига “Аллоҳ” дейишади ва шунингдек бошқа исломий терминларни кўпроқ ишлатишади. Уларга фақат жоҳиллар, нодонлар ва диний саводсизлар лаққа тушишади, алданишади, динини пухта билган ҳеч бир мусулмон уларнинг тузоқларига алданмайди.
Улар охиратга ишонишмайди. Жаннатнинг мана шу дунёда бўлишига, ҳазрати Исонинг у ерда қирол бўлишига ишонишади. Руҳнинг ўлмаслигига ишонишмайди. Учхудолик ақидаси борасида қарашлари баъзи христиан мазҳабларидан фарқли бўлиши билан бир қаторда уларни рад ҳам этмайди. Бу дунё улар назарида боқий, яъни абадийдир. Улар ўзларини бир миллатга, бирон ватанга мансуб деб билишмайди. Йўлларининг асоси христианлик ақидасидир. Ҳатто ўзларини асл, соф христиан деб таърифлаб, танитишади.
Муайян бир миллий байроқ мавҳумига қарши чиқишади, миллат ва ватан севгисини рад этишади. Ватан ҳимояси ва аскарликка қаршидирлар. Зинодан ташқари ҳар қандай бир сабаб билан никоҳни бузишга ва Инжилларга хилоф эканлигини илгари суриб, қон нақлига, яъни касалга қон бериш ишига қарши чиқишади.
Ширин сўзлар билан ёшларни алдашга, уларни христиан қилишга уринишади. Турли йўллар билан қўлга киритган адресларига китоб ва журналлар жўнатишади. Чиройли кийинган гўзал қизлар эшикма-эшик юриб, бу рисолаларни тарқатишади.
Яҳудийликдан бошқа барча динларни душман деб билишади. Ушбу оқимнинг раҳбариятидаги барча бошчилар яҳудийдир. Яҳудийларнинг 19 китобини улар ҳам муқаддас деб билишади. 144 минг танланган яҳудийнинг дунёни бошқаришига, Жаннатнинг дунёда эканлигига, ҳазрати Исонинг дунёдаги Жаннатда қироллик қилишига, Йаховалардан бошқа ҳамманинг ўлиб, қайта тирилмаслигига, ўлган йаховаларнинг қайта тирилишига ва бошқа ўлмаслигига эътиқод қилишади.
Улар кўп жиҳатдан мусулмонлар орасида юрган салафия (ваҳҳобий, наждийлар) оқимига ўхшайди.
Баъзилари қуйидагилар:
1) Йеховачилар “Биз дастлабки христианлардек фақат Инжиллар билан амал қиламиз” дейишади. Салафийлар ҳам “Фақат Қуръонга амал қиламиз” дейишади.
2) Йаховачилар ҳам, салафийлар ҳам мазҳабга, тариқатга қаршидирлар. Салафийлар тошқинлик қилиб, бир қанча тасаввуф улуғларига кофир дейиш журъатини ҳам кўрсатишган.
3) Йахова гувоҳлари дастлабки насронийлар йўлида эканликларини даво қилишади. Салафийлар ҳам айни мантиқ билан илк йиллардаги салаф-ус-солиҳин деб шуҳрат қозонган мусулмонларнинг йўлида эканликларини иддао қилишади. (Салаф – илк ўтган мусулмонлар маъносига келади.)
4) Йаховачилар Жаҳаннамни инкор қилишади. Салафийлар ҳам пирлари бўлмиш Ибн Таймиядек "Жаҳаннам абадий эмас", дейишади.
5) Йаховачилар Аллоҳ худди инсон каби ўйлайди деб “Тангрининг фикри” деган иборани ишлатишади. Салафийлар ҳам “Қуръоний фикр, исломий фикр ёки тушунча” дегандай ножўя таъбирларни тап тортмай ишлатишади. Ҳолбуки исломни ўйлаб топилган бир фикр сифатида тақдим қилиш, таърифлаш ва тан олиш куфрдир.
6) Йаховачилар ҳам, салафийчилар ҳам Аллоҳ осмонда деб эътиқод қилишади.
7) Йахова шоҳидлари (гувоҳлари) руҳнинг зот ва хусусиятларига ишонишмайди, “шунчаки электрга ўхшаш хоссасиз бир қувват” дейишади. Баъзи салафий фирқаси мансублари ҳам фаришталарга шамол, табиат қувватлари дейишади.
8) Йаховачилар туғилган кунни нишонлашга шиддат-ла қарши чиқишади. Туғилган кунни нишонлашни шахсга сиғиниш деб қабул қилишади. Салафийлар билан баъзи муртадлар ҳам туғилган кун бўлмиш мавлудни бидъат деб ҳисоблашади, ҳатто уни соф мусулмонларга "пайғамбарга сиғиниш", "пайғамбарни худодай улуғлаш" деб тақдим қилишади.
9) Йаховачилар тақдирга ишонишмайди. Салафийларнинг бир қисми ҳам улардек тақдирга ишонишмайди.
10) Йахова шоҳидлари, Инжилларни ўз манфаатларига мослаб тафсир қилишади, йахова жамоасига кирмаган барча халқларни кофир деб таърифлашади. Салафийлар ҳам Қуръонни шахсий манфаат ва мақсадларига мос равишда тафсир қилишади. Салафий бўлмаган мусулмонларга кофир дейишади.
Шиа фирқасининг меъмори Ибни Сабаъ - яҳудий миллатига мансуб мунофиқ эди, христианликни бузган Павлос ҳам аслан яҳудийдир. Салафийлар билан йаховачилар орасида юзага келган бунча муштараклик ва ўхшашликлар албатта тасодиф эмас. Ҳар бир бузуқ фирқанинг астарида мутлақо бир яҳудий ёхуд инглиз имзоси чекилганини кўриш бугун фаросат соҳиблари учун янгилик эмас.
